- Ευαγγελικά
- Ονομάστηκε έτσι η σειρά των βίαιων αντιδράσεων μιας μερίδας του Τύπου και των φοιτητών, όταν δημοσιεύτηκε μετάφραση της Καινής Διαθήκης στη δημοτική. Οι αντιδράσεις αυτές κορυφώθηκαν με τα αιματηρά γεγονότα στις 8 Νοεμβρίου 1901 οδηγώντας τη χώρα σε πολιτική και εκκλησιαστική κρίση. Ήδη από το 1900 μια μετάφραση των Ευαγγελίων, που είχε γίνει με πρωτοβουλία της τότε βασίλισσας Όλγας, είχε προκαλέσει πολλές συζητήσεις. Η ρωσική καταγωγή της βασίλισσας μάλιστα έδωσε αφορμή σε μερικές εφημερίδες να διατυπώσουν υποψίες για διείσδυση οργάνων του πανσλαβισμού, που όπως υποστηρίχθηκε, με τη μετάφραση των ιερών κειμένων απέβλεπαν στην εξασθένηση της εθνικής και θρησκευτικής συνοχής του ελληνικού λαού. Παρά τις αντιδράσεις η Όλγα ετοίμαζε μια δεύτερη έκδοση της μετάφρασης αυτής, όταν στις 9 Σεπτεμβρίου 1901 άρχισε να δημοσιεύεται στην εφημερίδα Ακρόπολις το Κατά ΜατθαίονΕυαγγέλιο μεταφρασμένο σε δημοτική από τον στενό συνεργάτη του Ψυχάρη και γνωστό λόγιο Αλέξανδρο Πάλλη. Αμέσως μια μερίδα του Τύπου συσχέτισε σκόπιμα τη νέα αυτή μετάφραση με την προσπάθεια της βασίλισσας. Γινόταν λόγος για ύπουλα σχέδια που χρηματοδοτούνταν με ρούβλια. Η έξαψη της κοινής γνώμης άρχισε να κορυφώνεται. Στο μεταξύ το πατριαρχείο, η Ιερά Σύνοδος και η θεολογική σχολή καταδίκασαν τη μετάφραση του Πάλλη. Η κατάσταση έγινε εκρηκτική όταν στις 5 Νοεμβρίου η Ακρόπολις δημοσίευσε βίαιο άρθρο εναντίον μερικών καθηγητών της θεολογίας. Ακολούθησαν διαδηλώσεις φοιτητών, κληρικών και επαγγελματιών, επιθέσεις κατά των γραφείων της εφημερίδας και οχύρωση του πανεπιστημίου από τους φοιτητές. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε μια διαδήλωση με επικεφαλής ομάδα ιερωμένων έξω από το σπίτι του Παλαμά, ο οποίος είχε θεωρηθεί ηγέτης των μαλλιαρών. Στις 8 Νοεμβρίου 1901 οργανώθηκε μεγάλο συλλαλητήριο στον χώρο του ναού του Ολυμπίου Διός. Οι διαδηλωτές ζήτησαν να εκδοθεί αφορισμός «κατά των βεβηλωσάντων το κείμενον του ιερού μας Ευαγγελίου» και να κατασχεθούν τα αντίτυπα της μετάφρασης. Όταν όμως κινήθηκαν προς τη μητρόπολη για να επιδώσουν το ψήφισμα, συγκρούστηκαν με την αστυνομία.
Το αποτέλεσμα ήταν οχτώ νεκροί και περίπου εβδομήντα τραυματίες. Ύστερα από τα επεισόδια παραιτήθηκαν η κυβέρνηση Θεοτόκη, ο μητροπολίτης της Αθήνας και ο αρχηγός της Αστυνομίας. Ακολούθησε εγκύκλιος της Συνόδου, η οποία απαγόρευε κάθε είδους μετάφραση των βιβλίων της Αγίας Γραφής, απόφαση που τα τελευταία χρόνια έχει σχεδόν ατονήσει.
Οι συγκρούσεις της 8ης Νοεμβρίου του 1901, γνωστές ως Ευαγγελικά, σε λαϊκή λιθογραφία της εποχής (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).
Dictionary of Greek. 2013.